H - h

haira bnw. gewiekst, gehaaid, zeer behendig (in negatieve zin). Var.: aira2.
haira tapu ... ww. zeer hebberig of hebzuchtig zijn. No meki a pikin disi si pe yu e poti yu keti, bika a haira tapu gowt'sani. Zorg ervoor dat dit kind niet ziet waar je je ketting bewaard, want ze is zeer hebzuchtig op gouden sieraden.
har'hari 1) znw. hark. syn: prasi sisibi. Morph.: redup. Zie: prasara sisibi.
2) ww. harken. Harhari a prasi gi mi. Hark het erf voor me. Spelling variation: ar'ari
3) ww. eventjes kammen. Har'hari a wiwiri fu a pikin wan pikinso gi mi. Trek even een kam door het haar van het kind voor me.
hari1 1) ww. trekken, rukken. Den man hari a oto kmopo fu a gotro. De mannen trokken de auto uit de goot. ant: pusu. Spelling variation: ari
2) ww. verlengen, vergroten. Fu di a wroko furu, den hari a wrokoman yuru nanga ete wan yuru. Omdat er veel werk is, hebben ze de werktijd met een uur verlengd. Mi e go hari a oso bika a pikin. Ik ga het huis vergroten omdat het klein is.
hari ... kon langa gezegde. (uit)rekken, verlengen. Ef' yu hari a elastiek fu yu bruku kon langa, a o kon slap. Als je de elastiek van je broek rekt, wordt het slap.
3) ww. vertrekken. A lanti bus e hari siksi yuru mamanten. De 's landsbus vertrekt om zes uur 's morgens. syn: lusu.
4) ww. wegtrekken, weggaan. Te alen kon tranga a watra ini den dyari no e hari esi. Wanneer het hard regent trekt het water in de erven niet snel weg. Var.: hari gwe.
hari2 1) bw. slank, mager. Yu kon hari! Je bent mager geworden! ant: deki; fatu1. Zie: mangri.
2) ww. slank worden, mager worden. Meisje, y'e hari! Meisje, je wordt slank! ant: fatu1.
hari ... baka z'n rug strekken, uitrusten. Zie trefwoord: hari ... baka.
hari ... bro inademen, ademhalen. Zie trefwoord: hari ... bro.
hari ... kon langa (uit)rekken, verlengen. Zie trefwoord: hari ... kon langa.
hari ... neki-titei schreeuwen. Zie trefwoord: hari ... neki titei.
hari ... noso 1) de neus optrekken, snotteren.
2) de neus ophalen voor iets. Zie trefwoord: hari ... noso.
hari ... skin 1) masseren.
2) zwepen. Zie trefwoord: hari ... skin.
hari ... skowru schouders ophalen. Zie trefwoord: hari ... skowru.
hari gwe wegtrekken, weggaan. Zie trefwoord: hari1.
hari lesi zich uitrekken. Zie trefwoord: hari lesi.
hari taki tegenspreken, bekvechten. Zie trefwoord: hari taki.
hari wan mofo een slok nemen. Zie trefwoord: hari wan mofo.
hari watra 1) groeien, opkomen.
2) indrogen, uitlekken. Zie trefwoord: hari watra.
hariman znw. messetrekker. Zie: nefiman.
hat' sani pijnlijke dingen. Zie trefwoord: hat' sani.
hati1 1) ww. heet. A isri no bun. A no man hati. Het strijkijzer is niet goed. Het wordt niet heet.
2) overg.ww. verhitten. A te kowru. Hati en gi mi. De thee is koud. Verhit hem voor me. ant: kowru. Van: Eng. Etym.: hot .
hati2 Zie trefwoord: ati3. znw. pijn doen.
hebi 1) bw. zwaar. A planga hebi sote taki tu man no man tyari en. De plank is zo zwaar dat twee mannen het niet kunnen dragen. A libi kon hebi. Mi no man moro. Het leven is ondraagelijk geworden. Ik kan niet meer. ant: lekti1. Van: Eng. Etym.: heavy . Spelling variation: ebi
2) znw. last. A sani de leki wan hebi na mi tapu. Dit ding is mij tot last. Zie: lai.
3) ww. zwaar maken. I no mu hebi a wagi moro. Je moet de wagen niet zwaarder beladen.
hebiman znw. onderwereldfiguur.
hei1 1) bw. hoog. A bon hei. De boom is hoog. Zie: langa1; lagi. Van: Eng. Etym.: high .
go na hei gezegde. tekeergaan. Fu sowan pikin krabu tapu yu wagi yu e go so na hei gi mi? Voor zo'n kleine kras op je wagen ga je zo tekeer tegen mij? syn: go na loktu; rigeri.
2) ww. verhogen. Den hei a oso meki a no sungu te alen kon. Ze hebben het huis verhoogd zodat het bij regen niet onder water loopt. ant: broko1.
3) bw. belangrijk. A presidenti na a moro hei man ini a kondre. De president is de belangrijkste persoon in het land. syn: prenspari; funamku.
4) ww. voortrekken. Fu di a man abi furu moni, den hei en. Omdat de man veel geld heeft, trekt men hem voor.
5) bnw. hoogmoedig. A sma hei. A no wani taki nanga mi moro. Dat mens is hoogmoedig. Ze wil niet meer met me praten. ant: abi sakafasi.
6) bw. high, dronken. A tranga tabaka meki a boi kon hei. De zware tabak heeft bij de jongen hallucinaties veroorzaakt. Zie: drungu.
hei2 znw. Surinaamse haas, paca. Agouti paca (Agoutidae).
heibrudu znw. hoge bloeddruk.
hei-ede-kwikwi znw. zoetwater pantsermeervalsoort met een uitgerande staartvin. Hoplosternum littorale (Callichthyidae). Ook bekend als sokekwikwi.
heigron-aboma znw. regenboogboa. Epicrates cenchria (Boidae).
heihei 1) bnw. hooggeplaatste. Den heihei man ini a legre na den ofisiri. De hooggeplaatsten in het leger zijn de officieren.
2) bnw. gewichtige. Son sma lobi fu taki nanga heihei wortu. Disi e meki tak' ala sma no man grabu san den e taki. Sommige mensen houden ervan om met gewichtige woorden te spreken. Dit maakt dat niet iedereen ze begrijpt.
heiman znw. belangrijk persoon, notabele. syn: bigiman.
heimemre znw. hoogmoed. Heimemre broko en saka. Zijn hoogmoed was zijn nekslag. syn: bigifasi; ant: sakafasi.
abi heimemre ww. hoogmoedig zijn. A pikin disi abi heimemre. Dit meisje is hoogmoedig. ant: abi sakafasi.
heisi ww. hijsen. Fosi a skoro bigin, den heisi a fraga. Voordat de school begint, wordt de vlag gehesen. Gebruik: verouderd. syn: opo3.
hel znw. hel.
helpi ww. helpen, bijstaan. Gebruik: Verouderde kerktaal. Tegenwoordig gebruikt men yepi.
Helpiman znw. Verlosser. Gebruik: verouderde kerktaal. syn: Ferlusuman.
her'esi bw. in de naaste toekomst, spoedig, heel gauw. Yu mu du muiti fu kon her'esi, bika dalek mi o gwe. Doe moeite om gauw te komen, want ik ga straks weg. Zie: es'esi. Spelling variation: er'esi
her'heri1 bw. heel, in zijn geheel. Son sma no e koti a okro te den meki supu. Den e poti en her'heri na ini. Sommige mensen snijden de okers niet als ze soep bereiden. Ze zetten ze heel erin. Spelling variation: er'eri1
her'heri2 znw. gerecht bestaande uit aardvruchten. Morph.: redup. Spelling variation: heriheri, er'eri2
heri 1) bnw. heel, geheel. A heri kondre ben row di Dobru dede. Het hele land rouwde toen Dobru overleed. Var.: eri. Van: NL. Etym.: heel .
2) bw. heel. Fosi yu ben kan bai wan heri bigi fowru fu tin golu. Vroeger kon je een hele grote kip voor tien gulden kopen. syn: bun.
her'ipi bnw. heel veel, heleboel. Mi piki wan her'ipi apresina. Ik heb een heleboel sinaasappels geplukt. syn: furu. Spelling variation: er'ipi
hilahila bnw. heel veel, in overvloed. syn: furu; fur'furu; bogobogo; ipi-ipi. Morph.: redup.
hipi Zie trefwoord: ipi. znw. hoop, stapel.
hipsi bnw. groot, robuust, lang en fors gebouwd (gezegd van mensen). Zie: bigi; stampu2.
hogri Zie trefwoord: ogri. bnw. ondeugend.
hoigri 1) ww. huichelen. A man disi e hoigri. Yu no man fertrow en. Deze man huichelt. Je kan hem niet vertrouwen.
2) ww. roddelen. Den tu sma dape e sidon hoigri sma tori heri dei, ma den no e luku den eigi tori. Die twee mensen daar zitten de hele dag te roddelen, maar ze kijken niet naar zichzelf. syn: konkru.
hoigriman znw. huichelaar.
hondro telw. honderd. Zie: Zie tabel onder: nomru. Var.: hondru.
hondru Zie trefwoord: hondro. telw. honderd.
hori Zie trefwoord: ori. 1) ww. tegenhouden, vasthouden.
2) ww. pakken, vastpakken, aanhouden.
hori ... na ati een wrok koesteren tegen iemand. Zie trefwoord: hori ... na ati.
hori doro volharden, volhouden. Zie trefwoord: hori doro.
howpu 1) znw. hoop. Wi e howpu taki yu sa man yepi wi, bika a howpu fu un de na tapu yu wawan. Wij hopen dat u ons kunt helpen, want onze hoop is alleen op u gevestigd.
2) ww. hopen. Mi e howpu taki mi kan kon tamara. Ik hoop dat ik morgen kan komen.
huru 1) ww. hoeren. Var.: uru.
2) znw. hoer, slet. syn: wakawaka frow. Zie: motyo. Var.: urufrow.
hurulibi znw. ontucht, hoererij, promiscue gedrag. syn: motyolibi. Var.: urulibi.
huruman znw. hoereerder. syn: motyop'pa.
hurupikin znw. kind geboren buiten het huwelijk of concubinatie.
Copyright © 2003